1. Tóm tắt sự cố hóa chất axit sunfuric tại Đắk Lắk

Theo thông tin ban đầu, mưa lũ lớn làm nước dâng cao, cuốn khoảng 100 can axit sunfuric nồng độ cao từ một nhà máy trên địa bàn ra ngoài. Các can hóa chất màu xanh hoặc xám, dung tích khoảng 20 lít/can, hiện được cho là đang trôi nổi trên diện rộng theo dòng nước lũ.

Chính quyền địa phương đã phát đi cảnh báo khẩn, khuyến nghị người dân nếu phát hiện can nghi chứa H₂SO₄ thì
không mở nắp, không thử, không mang về sử dụng lại mà phải báo ngay cho công an xã hoặc lực lượng chức năng gần nhất để thu gom và xử lý theo quy trình an toàn.

2. Axit sunfuric (H₂SO₄) là gì và vì sao nguy hiểm trong nước lũ?

Axit sunfuric (H₂SO₄) là một axit vô cơ mạnh, có tính ăn mòn rất cao và háo nước. Ở dạng đậm đặc, H₂SO₄ có thể gây
bỏng sâu da, mắt và tổn thương đường hô hấp chỉ trong thời gian ngắn tiếp xúc. Khi gặp nước, axit đậm đặc tỏa nhiều nhiệt, dung dịch có thể bắn tóe, tăng nguy cơ gây bỏng cho người xung quanh.

Các rủi ro chính khi H₂SO₄ bị cuốn vào nước lũ bao gồm:

• Bỏng hóa chất cho người và vật nuôi: Nước lũ nhiễm axit có thể gây rát, bỏng da, đặc biệt nguy hiểm với trẻ em.
• Ảnh hưởng hệ hô hấp: Hơi axit và sương mù axit kích ứng mạnh mắt, mũi, họng, dễ gây ho, khó thở.
• Ăn mòn kim loại, bê tông, hạ tầng: Gây hư hại các kết cấu cầu cống, thiết bị nếu tiếp xúc lâu dài.
• Ô nhiễm môi trường: Giảm mạnh pH nguồn nước, gây sốc pH cho thủy sinh, cháy rễ và cháy lá cây trồng.

Khi liên hệ với sự cố axit sunfuric Đắk Lắk, điều đáng lo là số lượng can lớn, nếu nhiều can bị nứt vỡ cùng lúc, khu vực bị ảnh hưởng có thể trải dài theo dòng chảy và khó nhận biết bằng mắt thường.

Sự Cố Axit Sunfuric Đắk Lắk: Nguy cơ & Ảnh hưởng

Trong mọi sự cố hóa chất, đặc biệt là các sự cố liên quan đến axit mạnh như H₂SO₄, phạm vi ảnh hưởng thường không dừng lại ở khu vực quanh nhà máy mà còn lan theo dòng nước, gió và địa hình.

• Nguy cơ trực tiếp với người dân: Vớt can về dùng lại hoặc mở nắp kiểm tra có thể dẫn đến bỏng axit, hít phải hơi axit, gây tổn thương nghiêm trọng.
• Ô nhiễm nước mặt: Nhiều can rò rỉ tại một điểm có thể làm nước lũ ở khu vực đó giảm pH đột ngột, gây chết cá, tôm, các loài thủy sinh.
• Tác động tới đất và cây trồng: Axit ngấm vào đất làm cháy rễ, cháy lá, giảm độ phì, phải mất thời gian dài và chi phí trung hòa, cải tạo.
• Nguy cơ ảnh hưởng nước ngầm: Nếu lượng H₂SO₄ thấm sâu, có thể làm thay đổi chất lượng nước giếng, cần được kiểm tra sau khi lũ rút.

4. Người dân cần làm gì khi thấy can nghi chứa axit sunfuric?

Đối với người dân, nguyên tắc quan trọng nhất trong sự cố axit sunfuric Đắk Lắk là “thấy – tránh – báo”:

• Không lại gần, không chạm, không mở nắp, không ngửi thử: tránh mọi tiếp xúc trực tiếp với can và nước xung quanh.
• Không vớt và không tái sử dụng can hóa chất: tuyệt đối không dùng để đựng nước, xăng dầu hay bất cứ mục đích nào khác.
• Giữ khoảng cách an toàn: nếu nước có màu lạ, nổi bọt hoặc mùi hăng, tuyệt đối không lội qua.
• Báo ngay cho chính quyền địa phương: ghi nhớ hoặc chụp ảnh từ xa vị trí can, liên hệ công an xã hoặc đường dây nóng của địa phương để xử lý.

Nếu nghi ngờ đã tiếp xúc với nước hoặc bùn có axit (cảm giác rát, châm chích), cần rửa ngay bằng nhiều nước sạch và tới cơ sở y tế gần nhất để được kiểm tra.

5. Gợi ý quy trình ứng phó sự cố H₂SO₄ cho lực lượng chức năng & doanh nghiệp

Với góc nhìn kỹ thuật, Lộc Thiên đề xuất một số nguyên tắc chung khi ứng phó sự cố tràn đổ axit sunfuric. Việc triển khai thực tế phải do lực lượng đã được huấn luyện quyết định.

5.1. Khoanh vùng và bảo vệ hiện trường

• Dựng rào mềm, cọc tiêu, băng cảnh báo, hạn chế người dân vào khu vực có can hóa chất và vệt nước nghi nhiễm axit.
• Hạn chế nguồn lửa, tia lửa trong khu vực thu gom nếu có nguy cơ sinh khí dễ cháy.

5.2. Trang bị bảo hộ hóa chất đầy đủ

• Dùng kính chống hóa chất, khẩu trang hoặc mặt nạ lọc hơi vô cơ, găng cao su chịu axit, ủng và quần áo chống hóa chất.
• Chỉ lực lượng đã qua đào tạo an toàn hóa chất mới được tiếp cận khu vực có nguy cơ.

5.3. Trung hòa và thu gom an toàn (khi điều kiện cho phép)

• Dùng bao cát khô hoặc vật liệu trơ bao đê xung quanh vệt axit, tránh để lan rộng.
• Rải từ từ chất trung hòa như Na₂CO₃ (soda ash), CaCO₃ hoặc vôi tôi từ ngoài vào trong, tránh đứng ngược gió.
• Thu gom bùn trung hòa vào thùng HDPE, dán nhãn chất thải nguy hại và chuyển cho đơn vị xử lý được cấp phép.

5.4. Doanh nghiệp rà soát lại hệ thống kho hóa chất

• Kê cao kho hóa chất, có tường chắn và khay chống tràn phù hợp với kịch bản ngập lụt cực đoan.
• Xây dựng và diễn tập phương án ứng phó sự cố axit sunfuric trong mùa mưa lũ.
• Tập huấn an toàn hóa chất cho công nhân, quy định rõ quy trình báo cáo và phối hợp với địa phương.

6. Bài học an toàn hóa chất từ sự cố axit sunfuric Đắk Lắk

Sự cố axit sunfuric Đắk Lắk cho thấy khi thiên tai kết hợp với hoạt động công nghiệp, rủi ro đối với cộng đồng có thể tăng lên rất nhanh nếu không có kế hoạch ứng phó phù hợp.

• Kho hóa chất phải được thiết kế tính đến kịch bản mưa lũ cực đoan, đặc biệt tại các tỉnh miền Trung – Tây Nguyên thường xuyên ngập lụt.
• Kế hoạch phòng chống thiên tai cần gắn với an toàn hóa chất, không chỉ dừng ở việc sơ tán người và tài sản.
• Cộng đồng cần được truyền thông về an toàn hóa chất: thấy bao bì hóa chất lạ thì tránh xa và báo cáo, không tái sử dụng can/bồn đã đựng hóa chất.

Là đơn vị hoạt động lâu năm trong lĩnh vực hóa chất xử lý nước và hóa chất công nghiệp, Lộc Thiên sẵn sàng đồng hành cùng nhà máy và địa phương trong việc xây dựng quy trình an toàn, đào tạo sử dụng – lưu trữ hóa chất và tư vấn giải pháp xử lý sự cố.